Er cof am Mei Jones

May 22, 2023 / no comments

Tachwedd 2021

Mei Jones

Roedd Mei yn un o hoelion wyth y byd celfyddydol yng Nghymru ali
gyfraniad i’r theatr ac i’r sgrin fach heb-ei-hail. Er mai fel Wali Tomos y
mae y rhan fwyaf yn ei gofio heddiw mae’n debyg, roedd yn gyfrifol am
gronfa gyfoethog o waith ac yn medru pontio’r llon a’r lleddf, y digrif ar
dwys yn ymddangosiadol ddi-ymdrech, gan serennu mew ffilmiau a
chyfresi ar y teledu ac ar ein Ilwyfannau.

Gyda Cwmni Bara Caws, mae’n debyg, y daeth ei dawn gynhenid i sgwennu
sgriptiau i amlygrwydd am y tro cyntaf, ac with bori drwy archif y Cwmni
rwy’n parhau i gael fy synnu gan ei weledigaeth theatrig (a esblygwyd ar y
cyd â’r aelodau eraill), a’ eiriau ffraeth a bachog sydd bob tro – a hyd heddiw
– n taro deuddeg.

Bu i rai o aelodau presennol y Cwmni gyd-weithio ag ef am flynyddoedd, ar
gynyrchiadau mor amrywiol à Bargen, Bynsan Binc, Pawb a’i Fys, Chware Plant,
lechyd Da, Tair Cainc a Hanner, heb sôn am y sioeau llai odd yn teithio i
ysgolion bryd hynny, ond ‘m rhan i, gweld y criw gwreiddiol yn cyflwyno
Hwyliau’n Codi yn Neuadd Pantycelyn, Aberystwyth ddiwedd y 1970au
agorodd fy llygaid i bosibiliadau cyffrous theatr yn yr iaith Gymraeg. Pent-
wr o focus cardbord, y mymryn lleiaf o oleuadau, tamaid o gyrten a Mei yn
perchnogir Ilwyfan.

Roedd yn berson deallus, ffraeth, carismataidd a heriol – byddai, a bydd, y
celfyddydau’n dipyn tlotach hebddo.

Er cof am Christine Pritchard

May 22, 2023 / no comments

Collodd y theatr yng Nghymru un o’i sêr disgleiriaf eleni pan fu farw Christine Pritchard. Roedd yn wyneb amlwg nid yn unig ar ein llwyfannau, ond hefyd ar y teledu a’r radio. Cafodd ei geni yng Nghaernarfon, ac yn ymfalchïo ei bod yn Gofi Dre, a phan yn yr ysgol, cafodd wahoddiad i ymuno â chwmni ‘rep’ Wilbert Lloyd Robert ym Mangor. Aeth yn ei blaen i astudio ym Mhrifysgol Bryste cyn cymhwyso fel athrawes, ac mae’n debyg mai hi oedd un o’r graddedigion cyntaf i ymuno â’r VSO gan dreulio blwyddyn ar ynys St. Kitts yn y Caribî. Bu’n dysgu am gyfnod byr yn Llundain cyn dychwelyd i Gymru lle dechreuodd ei gyrfa hynod lwyddiannus ac amrywiol.

Bu’n gweithio gyda holl gwmnïau theatr blaenllaw Cymru, gan gynnwys Theatr yr Ymylon, Cwmni Theatr Cymru, Dalier Sylw, Bara Caws, ac roedd yn un sylfaenwyr Theatr Pena. Roedd hi hefyd yn wyneb poblogaidd ar y cyfryngau gan chwarae rhannau amlwg mewn cyfresi fel Dinas, Talcen Caled, Rala Rwdins, 35 Diwrnod a Cara Fi. Roedd ei hymrwymiad i’w chrefft a’i ethos gwaith heb eu hail, a doedd hi byth yn rhoi’r gorau i gwestiynnu ac i archwilio er mwyn cyflwyno’r perfformiad gorau posib. Bu’n gweithio gyda Bara Caws sawl gwaith dros y blynyddoedd gan gymryd rhan yn Croesi’r Rubicon, Dulce Domum ac yn fwyaf diweddar, Dim Byd Ynni, ein cynhyrchiad yn Eisteddfod Genedlaethol Môn.

Gwelais hi am y tro cyntaf ar lwyfan yn chwarae Blodeuwedd nôl yn y 1970au hwyr a finnau dal yn yr ysgol, a mi gofiaf ei phresenoldeb trawiadol hyd heddiw. Wrth i ‘ngyrfa i ddatblygu bûm yn ddigon ffodus i weithio gyda hi ar sawl achlysur gan dreulio oriau difyr yn ei chwmni – ar ac oddi ar y llwyfan.

Roedd Christine yn un o’r bobl unigryw hynny y mae rhywun weithiau’n ddigon ffodus i daro arnynt ar daith bywyd, gyda phawb a gafodd y fraint o’i hadnabod yn tystio i’w chyfeillgarwch, ei brwdfrydedd, ei hegni a’i synnwyr digrifwch. Cofiwn yn annwyl iawn amdani.